Eric Nederkoorn, cultuurverslaggever voor Dagblad van het Noorden, reageert in onderstaand stuk op een incident afgelopen vrijdag op Noorderzon.Het kunstwerk ‘Toys in the Attic’ van beeldhouwer Harma Heikens ging vrijdag achter slot en grendel. Dat besluit werd genomen nadat twee mannen het wilden vernielen en festivalmedewerkers bedreigden.

‘klein incident’

Noorderzon haalde na een ernstig dreigement een kunstwerk uit het zicht. Het festival noemt dit een ‘klein incident’. Dat is het niet.

Een medewerker van Noorderzon is ernstig bedreigd door twee jonge mannen. Een op het Groningse festival tentoongesteld kunstwerk vormde de aanleiding voor die bedreiging. Dat beeld, Toys in the Attic, zou bovendien worden gesloopt als het niet werd verwijderd. Een liter benzine was snel gehaald, de medewerker kon kogels door de knieën tegemoet zien. Noorderzon onttrok het kunstwerk daarop aan het zicht van het publiek.

Het festival spreekt van een ‘klein incident’. Dat kreeg volgens de organisatie een ‘enorme status’ dankzij een stemmingmakende kop in deze krant. De kop luidde ‘Noorderzon zwicht voor dreiging’. Bovendien werd de kunstenares verweten dat zij na de verwijdering van haar beeld direct de pers heeft gezocht, in plaats van met galerie Sign (curator van haar werk) en het festival te overleggen.

Deze verdediging leidt af van een fundamentele kwestie. Hier is geen sprake van een ‘klein incident’. Een zwaar dreigement met als gevolg de onttrekking van een kunstwerk aan de openbaarheid, daar is niets kleins aan. Toegeven aan dreigementen als het om kunst gaat, of die nu komen van dronken studentenvolk, van boze ouders of van mensen met fundamentalistisch religieuze motieven, kan een precedentwerking zonder weerga hebben.

Bevalt de aard van een kunstwerk niet? Trek ten strijde, dan halen ze het wel weg!

Symbool

De onbedreigde vrijheid van de kunst, een van de verworvenheden van onze maatschappij, loopt daarmee rechtstreeks gevaar. Het lijkt een klein beeldje waar het nu om gaat. In werkelijkheid is dit beeldje vrijdag een symbool geworden.

Waarom deed Noorderzon geen aangifte? Het festival zegt zélf te hebben ingegrepen omdat de veiligheid van de medewerkers boven alles gaat. Dit laatste is zeer aannemelijk. De organisatie is al jaren een geoliede machine, een hechte familie – een aanval op een medewerker voelt als een aanval op Noorderzon.

Waarom niet rechtstreeks van de politie verlangd om die familie én de vrije kunst waarvoor het festival staat te beschermen? De openingsvoorstelling Phobia, van onder meer Club Guy & Roni, gaat over angst om je te verweren als dat juist noodzakelijk is. Over de noodzaak te vechten voor waarden. Noorderzon accepteerde dit – provocerende – beeld in zijn festival. Dan kun je niet anders doen dan daarvoor opkomen.

Draaiboek

Wellicht wilde de organisatie voorkomen dat zichtbare aanwezigheid van politie het mooie feestje tijdelijk zou verstoren. Dat was dan maar even zo geweest. Daar was het plantsoen wel overheen gekomen.

Het incident speelde zich uitgerekend af op de drukste festivaldag, de eerste vrijdag. Naast de officiële ontvangsten, aanloopproblemen bij voorstellingen, een plotselinge afgelasting, en dat voor een team dat in deze periode toch al op zijn wenkbrauwen loopt, kun je zoiets ernstig er moeilijk bij hebben.

Toch moet er dan een draaiboek zijn waarin staat: ernstige bedreiging van mens of kunst, politie inschakelen, aangifte doen. Dit laatste is overigens alsnog gewenst. En wat betreft Harma Heikens, de kunstenares achter Toys in the Attic: ze belde niet met de krant, maar om haar hart te luchten bij een goede vriendin, van wie de partner toevallig bij de krant werkt. Dat kon Noorderzon in zijn boosheid niet weten.

www.dvhn.nl/noorderzon/opinie-erg-ongelukkige-ingreep-van-noorderzon-12937633.html